जाजरकोटी शाह खलकले पूज्दै आएको पितृदेवता ‘डेउराबाजे’ जाजरकोटको इतिहास, परम्परा र सांस्कृतिक जीवनसँग गहिरो रूपमा गाँसिएको छ । डेउराबाजेलाई पितृदेवताको रूपमा पुज्ने चलन शाह वंशीय राजाहरूको समयदेखि सुरु भएको मानिन्छ। यो परम्परा शाह खलकको धार्मिक आस्था, पुर्खाप्रतिको सम्मान र सांस्कृतिक पहिचानको अभिन्न हिस्सा हो ।

डेउराबाजेको परिचय र विशेषता :
– पितृदेवताको रूपमा मान्यता : डेउराबाजे जाजरकोटी शाह राजपरिवारका पितृपूर्वजको प्रतीक हुन् । उनीहरूको पूजा गर्नुले पुर्खाको आशीर्वाद प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ ।
– पूजाको स्थान : डेउराबाजेको पूजा जाजरकोट क्षेत्रभित्र विशेष स्थानमा गरिन्छ । यसका लागि तोकिएका थलोहरू पवित्र मानिन्छन्, र ती स्थानहरू ऐतिहासिक महत्त्वले भरिपूर्ण छन् ।
– धार्मिक अनुष्ठान :
डेउराबाजेको पूजा विशेष विधिपूर्वक गरिन्छ। पूजा विधिमा धूप, दीप, बलि, र भजन-कीर्तनका साथ धार्मिक अनुष्ठान हुन्छ।
पूजा प्रायः परिवारका ज्येष्ठ सदस्यहरूले नेतृत्व गर्दै गर्ने प्रचलन छ।
यसमा पहाडे परम्पराअनुसार जनावरहरूको बलि चढाउने चलन पनि रहिआएको छ।
– समय र अवसर : डेउराबाजेको पूजा प्रायः दसैँ, तिहार वा अन्य महत्वपूर्ण पारिवारिक उत्सवहरूमा गरिन्छ। यो पितृमोक्षको समय मानिने विशेष दिनहरूमा अझ महत्त्वका साथ मनाइन्छ।
– आधारभूत विश्वास : डेउराबाजेले कुलदेवताको भूमिका निर्वाह गर्दै पितृपूर्वजहरूको आत्मालाई शान्त राख्ने र परिवारलाई सुख-समृद्धि दिने विश्वास छ।
– इतिहास र उत्पत्ति :
डेउराबाजे पूजा परम्पराको इतिहास जाजरकोटमा शाह वंशको स्थापना कालदेखि नै सुरु भएको मानिन्छ। शाह राजाहरूले आफ्नो शासनकालमा पितृपूजालाई धार्मिक परम्पराको रूपमा स्थापित गरे। उनीहरूले यो पूजा केवल आफ्नो कुल र वंशको परम्परा नभई सम्पूर्ण राज्यका लागि धार्मिक धरोहरका रूपमा विकसित गरेका थिए।
यो परम्परा अहिले पनि शाह खलकमा निरन्तर चलिआएको छ। यसले सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सम्पदा जोगाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको हामी पाउँछौ ।
जय ! पृतिदेवता “डेउराबाजे” !

मङ्सिर २९ गतेका दिन जाजरकोटी शाह खलकले पूज्ने ‘डेउराबाजे’ पितृदेवताको पुजा/ अर्चना सामुहिक रूपमा बैजनाथ गाउँपालिका वडा नं. ८ चौफेरी/ हसनापुर बाँकेमा सुसम्पन्न भएको छ । पूजा विशेषरूपमा कुलका जेष्ठ सदस्य कुलदुत श्री भक्तजंग शाहबाट भएको थियो ।

तस्वीर : तेज बिक्रम शाह